Koordynacja UE/EOG lub Szwajcaria
Na czym polega koordynacja?
Przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nie przewidują zastąpienia systemów krajowych jednym systemem europejskim. Wszystkie kraje mają swobodę decydowania o tym, kto ma być objęty ubezpieczeniem na podstawie ich ustawodawstwa, jakich udziela się świadczeń i na jakich warunkach. Wspólne przepisy Unii Europejskiej (UE) mają na celu ochronę praw obywatela Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG)/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii w zakresie zabezpieczenia społecznego za granicą.
Kraje objęte koordynacją:
Państwa członkowskie Unii Europejskiej: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania (z wyjątkiem Grenlandii i Wysp Faro), Estonia, Finlandia, Francja (obejmuje również obszar Reunion, Martyniki, Gwadelupy i Gujany Francuskiej), Grecja, Hiszpania, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Holandia, Polska, Portugalia (w tym Madera i Azory), Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Włochy, Europejski Obszar Gospodarczy (EOG) - Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria.
Wielka Brytania na podstawie Umowy o wystąpieniu zawartej między Unią Europejską a Wielką Brytanią (Dz. Urz. UE L 29 z 31.1.2020).
Regulacje Unii Europejskiej dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie świadczeń z tytułu bezrobocia
Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego dotycząca świadczeń z tytułu bezrobocia jest uregulowana w artykułach 61-65 Rozdziału 6 Rozporządzenia PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Przepisy wykonawcze znajdują się w artykułach 54-57 Rozdziału 5 ROZPORZĄDZENIA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) NR 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Regulacje polskie dotyczące koordynacji systemu zabezpieczenia społecznego w zakresie świadczeń z tytułu bezrobocia
Zgodnie z artykułem (art.) 8 ustęp (ust.) 1 punkt (pkt) 8) ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2020 r. poz. 1409 z późn.zm.) do zadań samorządu województwa należy realizacja zadań wynikających z koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego państw UE/EOG/Szwajcarii oraz zgodnie z nowelizacją ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 2014 r. do państw, z którymi Rzeczpospolita zawarła dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym w zakresie świadczeń dla bezrobotnych (z Ukrainą i Republiką Macedonii Północnej).
Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku pełni funkcję instytucji właściwej z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego na wypadek bezrobocia.
Dodatkowe informacje dotyczące przepisów Unii Europejskiej w dziedzinie zabezpieczenia społecznego znajdują się również w broszurze Komisji Europejskiej Dyrekcji Generalnej (DG) ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Równości Szans Dział E3 z 2010 r. pt.: Przepisy UE w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Twoje prawa w innych państwach Unii Europejskiej (pdf 452,79 KB)
Twoje prawa w każdym kraju UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii
Spis stanowi listę instytucji krajowych (publicznych i prywatnych) w sektorach służby zdrowia, rent i emerytur, zatrudnienia oraz świadczeń rodzinnych.
Przyznanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych
Osoba, która straciła pracę na terenie UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii ma możliwość uzyskania zasiłku dla bezrobotnych w państwie ostatniego zatrudnienia na warunkach obowiązujących w tym państwie.
Jeżeli osoba nie spełniła warunków do otrzymania zasiłku w kraju, w którym ostatnio pracowała, lub nie występowała o zasiłek zagranicą i powróciła do Polski, prawo do zasiłku dla bezrobotnych z zaliczeniem okresów pracy z zagranicy będzie ustalane na podstawie polskiego ustawodawstwa jeśli:
- ostatni okres zatrudnienia i ubezpieczenia był spełniony na terenie Polski;
- ostatni okres zatrudnienia i ubezpieczenia nie był spełniony w Polsce, ale według kryteriów określonych w art. 11 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. – pracownik jest osobą powracającą do swojego stałego miejsca zamieszkania „centrum interesów życiowych";
Należy zarejestrować się jako osoba bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce zamieszkania i przedłożyć dokumenty potwierdzające polskie okresy ubezpieczenia i zatrudnienia, pracy na własny rachunek zaliczane przy przyznawaniu świadczeń dla bezrobotnych.
Przedłożyć do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku (WUP) następujące dokumenty:
- Wniosek o przyznanie /podwyższenie/ prawa do zasiłku dla bezrobotnych zgodnie z przepisami koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
Druk PK-01 Wniosek o przyznanie /podwyższenie/ prawa do zasiłku dla bezrobotnych zgodnie z przepisami koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. (pdf 452,58 KB)
- Oświadczenie do wniosku o przyznanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych zgodnie z przepisami koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
Druk PK-02 Oświadczenie do wniosku o przyznanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych zgodnie z przepisami koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. (pdf 731,53 KB)
UWAGA!
Oświadczenie powinno być wypełnione tylko w przypadku, gdy ostatnie miejsce pracy było zagranicą.
- Dokument PD U1 (dokument o okresach ubezpieczenia i zatrudnienia, pracy na własny rachunek przebyte za granicą wydawany przez zagraniczną instytucję właściwą).
W przypadku braku dokumentu PD U1 należy przedłożyć Wniosek o potwierdzenie przez Wojewódzki Urząd Pracy okresów ubezpieczenia i zatrudnienia lub pracy na własny rachunek w innym państwie UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii oraz załączyć kopie wybranych dokumentów poświadczających okresy zatrudnienia i ubezpieczenia za granicą;
Druk PK-03 Wniosek o potwierdzenie okresów ubezpieczenia i zatrudnienia lub pracy na własny rachunek w innym państwie UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii (pdf 373,68 KB)
Okres oczekiwania przez Wojewódzki Urząd Pracy na wydanie przez zagraniczną instytucję właściwą dokumentu SED U002, U017 lub PD U1 potwierdzającego okresy ubezpieczenia i zatrudnienia w innym kraju może wynosić nawet do kilku miesięcy.
Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku wydaje decyzję w sprawie po otrzymaniu kompletu ww. dokumentów.
WAŻNE dla obywateli tzw. państw trzecich (Republika Macedonii Północnej / Ukraina)
Obywatele Macedonii Północnej / Ukrainy mogą ubiegać się o przyznanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych w Polsce, jeśli ostatni okres zatrudnienia i ubezpieczenia spełnili w Polsce.
Sprawa prowadzona będzie przez Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku po złożeniu przez wnioskodawcę kompletu ww. dokumentów, w tym odpowiednika dokumentu PD U1, potwierdzającego okresy ubezpieczenia i zatrudnienia przebyte na Ukrainie / Macedonii Północnej odpowiednio.
Potwierdzenie okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub pracy na własny rachunek w Polsce – dokument PD U1 PL
Osoba, która w jednym z krajów UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii stara się o zasiłek dla bezrobotnych i chce aby okresy jej ubezpieczenia, zatrudnienia lub pracy na własny rachunek w Polsce zostały uwzględnione przez instytucję właściwą w kraju, w którym stara się o świadczenie dla bezrobotnych, powinna postarać się o uzyskania dokumentu PD U1 PL.
Dokument PD U1 PL stanowi podstawę do uwzględnienia polskich okresów ubezpieczenia i pracy w sprawie ustalenia ewentualnego prawa oraz wysokości i okresu na jaki może być przyznany zasiłek dla bezrobotnych w innym państwie członkowskim UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii.
W takim przypadku osoba zainteresowana powinna złożyć Wniosek o potwierdzenie okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub pracy na własny rachunek w Polsce - wydanie dokumentu PD U1 PL przez Wojewódzki Urząd Pracy (ważne jest miejsce zamieszkania i pracy przed wyjazdem z Polski).
WAŻNE:
Wojewódzki Urząd Pracy wydaje dokument PD U1 PL o okresach ubezpieczenia i zatrudnienia, prowadzonej działalności na własny rachunek na podstawie danych, które zostały wpisywane podczas rejestracji osoby bezrobotnej w powiatowych urzędach pracy i są zgromadzone w Centralnym systemie teleinformatycznym powiatowych urzędów pracy.
W przypadku braku informacji w Centralnym systemie teleinformatycznym powiatowych urzędów pracy o okresach ubezpieczenia i pracy o które osoba zainteresowana wnioskuje, należy załączyć do Wniosku o wydanie PD U1 PL odpowiednio oryginały dokumentów lub kopie urzędowo poświadczone za zgodność:
- polskie świadectwa pracy (w przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy, konieczne jest dostarczenie zaświadczenia z ZUS o wysokości wynagrodzenia za pracę),
- decyzje o wpisie i wykreśleniu z ewidencji działalności gospodarczej oraz zaświadczenia z ZUS, potwierdzające okres prowadzenia działalności gospodarczej z podaniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy (w przypadku prowadzonej działalności gospodarczej na terenie Polski),
- zaświadczenia z ZUS o zgłoszeniu i okresach podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz o podstawach wymiaru składek w wysokości, co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę - jeśli dotyczy i o przerwach w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy w okresie prowadzenia działalności gospodarczej (okresy nieskładkowe);
- inne dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia, za które opłacane były składki na Fundusz Pracy, np. od umowy zlecenia wraz z zaświadczeniem z ZUS lub od pracodawcy, że miesięczne wynagrodzenie osiągane z tego tytułu było w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy;
- dokumenty potwierdzające odbywanie służby wojskowej, zastępczej, pobieranie zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego, itp.
WAŻNE dla obywateli tzw. państw trzecich (Republika Macedonii Północnej / Ukraina)
Obywatele Macedonii Północnej / Ukrainy mogą ubiegać się o potwierdzenie okresów pracy w Polsce w wojewódzkich urzędach pracy występując o wydanie odpowiednika dokumentu PD U1 PL (np. na Ukrainie będzie to dokument PD Ul/UA).
Transfer zasiłku dla osób bezrobotnych do Polski
Bezrobotny, który nabył prawo do zasiłku w innym niż Polska kraju UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii, ma prawo przyjechać do Polski w celu poszukiwania pracy i pobierać zasiłek w Polsce przez okres od 3 miesięcy do maksymalnie 6 miesięcy, w wysokości jaka została ustalona przez zagraniczną instytucję właściwą.
Przed przyjazdem do Polski bezrobotny powinien zwrócić się do urzędu pracy, który przyznał prawo do zasiłku o wydanie formularza PD U2.
Bezrobotny z prawem do zasiłku, po przyjeździe do Polski w celu poszukiwania pracy powinien w terminie 7 dni, od dnia wyjazdu do Polski, zarejestrować się w powiatowym urzędzie pracy jako osoba poszukująca pracy; Istnieje możliwość przekazania do właściwego urzędu pracy wymaganych danych, za pośrednictwem elektronicznego systemu rejestracji na stronie www.praca.gov.pl
Osoba poszukująca pracy powinna przedłożyć do Wojewódzkiego Urzędu Pracy następujące dokumenty:
- Kartę informacyjną dokumentu U2 Transfer zasiłku dla osoby bezrobotnej z państwa UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii
Druk PK-09 Karta informacyjna dokumentu U2. Transfer zasiłku dla osoby bezrobotnej z państwa UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii. (pdf 448,88 KB)
- Oświadczenie do Karty informacyjnej dokumentu U2 Transfer zasiłku dla osoby bezrobotnej z Państwa UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii
Druk PK-10 Oświadczenie do Karty informacyjnej dokumentu U2. Transfer zasiłku dla osoby bezrobotnej z państwa UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii. (pdf 493,43 KB)
- Oryginał lub kserokopię dokumentu PD U2 lub innego dokumentu potwierdzającego transfer zasiłku.
WAŻNE:
W przypadku braku posiadania dokumentu PD U2 należy przedłożyć do Wojewódzkiego Urzędu Pracy Oświadczenie z informacją o transferze, nazwę i adres zagranicznej instytucji właściwej przyznającej prawo do transferu zasiłku oraz numer rejestracyjny osoby bezrobotnej w tej instytucji.
Druk PK-05 Wzór oświadczenia w sprawie (pdf 416,67 KB)
- Zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy (PUP) o rejestracji, jako osoba poszukująca pracy.
Osoba poszukująca pracy w Polsce z prawem transferu zasiłku, musi pozostawać w dyspozycji Powiatowego Urzędu Pracy i podlegać procedurom kontrolnym tak jak osoba bezrobotna. Ponadto jest obowiązana informować PUP o każdej okoliczności powodującej zmianę jej sytuacji w zakresie prawa do zasiłku.
Zasiłek dla osoby poszukującej w Polsce pracy nie jest wypłacany przez powiatowy urząd pracy, lecz przez instytucję właściwą w państwie, z którego transferowany jest zasiłek.
Zagraniczna instytucja właściwa wydająca PD U2 na wniosek osoby poszukującej pracy, w uzasadnionych przypadkach aktywnego poszukiwania pracy, może wydłużyć okres transferu do maksymalnie ogółem 6 miesięcy w okresie na jaki zasiłek został on przyznany.
Wniosek o wydłużenie okresu transferu do zagranicznej instytucji wydającej PD U2 zainteresowana osoba poszukująca pracy składa przed upływem transferu.
Osoba bezrobotna może kontynuować pobieranie zasiłku za granicą (o ile nie wykorzystała całego okresu zasiłkowego) jeśli powróci do kraju, w którym nabyła prawo do zasiłku najpóźniej ostatniego dnia transferu zasiłku.
Transfer zasiłku z Polski - dokument U2 PL
Bezrobotny z prawem do zasiłku, zarejestrowany w powiatowym urzędzie pracy ma prawo w określonych sytuacjach poszukiwać pracy w innym kraju członkowskim UE/EOG/Szwajcarii oraz mieć prawo do zachowania praw nabytych, tj. wypłaty polskiego zasiłku podczas poszukiwania pracy za granicą.
W tym celu bezrobotny może zwrócić się do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku, o wydanie dokumentu U2 PL, potwierdzającego prawo transferu zasiłku z Polski do innego państwa UE/EOG/Szwajcarii, w którym bezrobotny zamierza poszukiwać pracy.
Osoba bezrobotna z prawem do zasiłku, ubiegająca się o dokument U2 PL powinna:
- pozostawać w dyspozycji powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na miejsce zamieszkania, minimum przez 4 tygodnie przed dniem wyjazdu (w uzasadnionych przypadkach okres ten może być skrócony);
- zgłosić zamiar wyjazdu we właściwym powiatowym urzędzie pracy i złożyć wniosek o wydanie dokumentu U2 PL w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Gdańsku - co najmniej na 7 dni przed planowanym wyjazdem.
W celu uzyskania dokumentu U2 PL należy przedłożyć do WUP:
- Wniosek o wydanie dokumentu U2 PL Zachowanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych w Polsce podczas poszukiwania pracy w innym kraju UE/EOG/Szwajcarii
Druk PK-06 Wniosek o wydanie dokumentu U2 PL (pdf 432,06 KB)
- Zaświadczenie do wniosku o wydanie dokumentu U2 PL Zachowanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych w Polsce podczas poszukiwania pracy w innym kraju UE/EOG/Szwajcarii
Druk PK-07 Zaświadczenie do wniosku o wydanie dokumentu U2 PL (pdf 510,91 KB)
- Oświadczenie do wniosku o wydanie dokumentu U2 PL Zachowanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych w Polsce podczas poszukiwania pracy w innym kraju UE/EOG/Szwajcarii
Druk PK-08 Oświadczenie do wniosku o wydanie dokumentu U2 PL (pdf 447,17 KB)
W przypadku rezygnacji z wyjazdu albo jeśli termin wyjazdu opóźni się o więcej niż 7 dni, należy niezwłocznie powiadomić o tym wojewódzki urząd pracy oraz zwrócić dokument PD U2.
Po przyjeździe do państwa poszukiwania pracy:
- osoba bezrobotna powinna zgłosić się do odpowiednich służb zatrudnienia w kraju poszukiwania pracy, w terminie 7 dni od daty wyjazdu z Polski, celem zarejestrowania się jako poszukująca pracy. Niedotrzymanie tego terminu może spowodować utratę prawa do zasiłku.
- osoba bezrobotna musi pozostawać w dyspozycji lokalnych służb zatrudnienia w kraju poszukiwania pracy i podlegać tamtejszym procedurom kontrolnym, a także jest zobowiązana do informowania tamtejszych służb o każdym przypadku powodującym zmianę sytuacji osoby bezrobotnej.
Bezrobotny, który pobierał transferowany zasiłek dla bezrobotnych, poszukiwał pracy w innym państwie UE i powrócił do Polski, zachowuje prawo do kontynuowania wypłaty zasiłku na podstawie polskiego ustawodawstwa (o ile nie wykorzystał już całego okresu zasiłkowego), gdy zgłosi się w powiatowym urzędzie pracy, najpóźniej ostatniego dnia transferu zasiłku.
Okres transferu zasiłku nie może przekroczyć okresu posiadania prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
Informacja o rodzinie i wynagrodzeniu do zagranicznej instytucji właściwej w ramach świadczeń rodzinnych
Dokument SED U006 „Informacja o rodzinie" lub SED U004 „Informacje o wynagrodzeniu" stanowią zaświadczenia dotyczące członków rodziny osoby bezrobotnej, którzy muszą być uwzględnieni przy naliczaniu świadczeń z tytułu bezrobocia. Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku po uzyskaniu niniejszego wniosku wraz z kompletem dokumentów o rodzinie wydaje SED U006 lub U004 i przekazuje do właściwej instytucji zagranicznej.
W celu uzyskania dokumentu SED U006 lub U004 należy złożyć: Wniosek o przekazanie informacji o rodzinie i wynagrodzeniu do zagranicznej instytucji właściwej w ramach świadczeń rodzinnych.
Druk PK-11 Wniosek o przekazanie informacji o rodzinie i wynagrodzeniu do zagranicznej instytucji właściwej w ramach świadczeń rodzinnych. Dokument SED U006 lub U004 (dawny dokument E 302). (pdf 455,23 KB)
Do wniosku należy dołączyć następujące dokumenty:
- Odpis aktu zawarcia związku małżeńskiego, orzeczenia sądu o rozwodzie;
- Odpis/y aktu/ów urodzenia dzieci;
- Zaświadczenie/a o zameldowaniu członków rodziny;
- W przypadku posiadania zatrudnienia przez współmałżonka/ę lub partnera/ę wnioskodawcy należy dołączyć zaświadczenie od pracodawcy o wysokości miesięcznych zarobków (brutto i netto);
- W przypadku posiadania statusu osoby bezrobotnej przez współmałżonka/ę lub partnera/ę wnioskodawcy należy dołączyć zaświadczenie z powiatowego urzędu pracy (PUP) o okresie rejestracji i wysokości oraz okresie przyznania zasiłku dla osób bezrobotnych lub jego braku;
- Jeśli występuje brak dochodów współmałżonka/i lub partnera/ki można złożyć oświadczenie odpowiednio o braku dochodów/zarobków i pozostawaniu na utrzymaniu wnioskodawcy
Druk PK-05 Wzór oświadczenia w sprawie (pdf 416,67 KB)
- Zaświadczenie z miejskiego / gminnego ośrodka pomocy społecznej (MOPS/GOPS) o uzyskiwanych dochodach lub ich braku (świadczenia rodzinnego, opiekuńczego itp.);
- Zaświadczenie/a ze szkoły/uczelni o pobieraniu nauki przez dziecko/dzieci (w przypadku, jeśli dotyczy);
- Zaświadczenie o dochodach uzyskiwanych przez dzieci (w przypadku, jeśli dotyczy);
- Zaświadczenie/a potwierdzające niepełnosprawność członków rodziny (w przypadku, jeśli dotyczy);
- Inne stosowne dokumenty w celu uwzględnienia przy naliczaniu świadczeń.
WAŻNE:
Dokumenty powinny być przedkładane w formie oryginałów lub kopii poświadczonych urzędowo za zgodność z oryginałem. Oryginały dokumentów są zwracane osobie przedkładajęcej dokumenty.